روزه در آیین ها و ادیان مختلف

 

یا ایها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون. (بقره/180)

ادیان گوناگون در طی قرون متمادی ، هر یک راه و روش و آئین های خاصی را برای ارتقای روحی و روانی بر پیروان خود واجب دانسته اند. از جمله ی این آموزه های دینی روزه است که در ادیان، آئین ها و سرزمین های مختلف، شکل های گوناگون و گاه بسیار متفاوت به خود گرفته است.

به تصریح قرآن کریم، روزه بر پیروان ادیان آسمانی قبل از اسلام نیز واجب بوده است. اما تنها مسلمانان، مسیحیان و یهودیان نیستند که روزه می گیرند، بلکه حتی آئین های غیر الهی نظیر بودیسم و هندوئیسم نیز روزه و ریاضت های جسمی را برای تربیت جسم و روح پیروان خود ضروری می دانند.

در مطلبی که از نظرتان می گذرد، چگونگی روزه و روزه داری در آیین هندو،بودا و یهودیت از دید یک فرد خارجی به اختصار مورد بررسی قرار گرفته است.

البته خاطر نشان می کنم که هدف از بیان نوع روزه در آیین بودا و هندو به معنای تایید این فرقه ها نیست،بلکه برای آشنایی افراد با روزه ی آیین های مختلف این مطالب را ترجمه کرده ایم.

هندوئیسم ( HINDUISM )

هندوئیسم یکی از قدیمی ترین دین هاست که 2500 تا 4000 سال پیش از میلاد ،از تمدن دره ی ایندوس برخاسته است. هندوئیسم دین خدایان است که اساس آن اعتقاد بر یگانگی هر چیز است. این کلیت، برهمن نامیده می شود. هندوها معتقدند هدف از زندگی این است که ما درک کنیم بخشی از خدا هستیم که می توانیم این سطح حیات را ترک کرده و به خدا بازگردیم. این آگاهی حقیقی فقط با ورود به چرخه " تولد ، مرگ و زندگی که سمسره* «SAMSARA» خوانده می شود امکان پذیر است. موفقیت هرکس در این راه با مقدار اعمال خوب و بدش «KARMA» ارزیابی شده و تعیین کننده تناسخ بعدی اوست. خدمت به دیگران و قربانی کردن، موجب ارتقاء درجه و تولد دوباره ی فرد در درجه ی بالاتر می شود و انجام اعمال بد، او را به سطح پایین تر یا حتی به سطح یک حیوان تنزل می دهد.

روزه در آیین هندو

هندوها معمولاً در روزهای ماه جدید و جشن هایی مانند SHIVRATRI، DURGA PUJA و SARASWATI PUJA روزه می گیرند. زنان شمال هند در روز KARVA CHAUTH هم روزه می گیرند.

نحوه ی روزه بستگی به خود فرد دارد. ممکن است روزه، امتناع از خوردن و آشامیدن هر نوع غذا یا نوشیدنی برای مدت 24ساعت باشد، اما بیشتر شامل نخوردن غذاهای جامد است و نوشیدن مقداری آب یا شیر مجاز است.

هدف از این روزه، افزایش تمرکز در مدیتیشن (MEDITATION) یا عبادت برای تطهیر درون است و گاهی به عنوان دادن یک قربانی در نظر گرفته می شود.

بودیسم ( BUDDHISM )

دین بودا برخاسته از آموزش های سیدارتا گوتاما ( SIDDHARTHA GAUTAMA ) است که 535 سال پیش از میلاد به شکوفایی رسید و بودا نام گرفت. او سیاق میانه روی را جایگزین ریاضت های شدید جسمی یا دنیا پرستی و خوش گذرانی زیاد کرد. سال ها پس از مرگ بودا ، آموخته های او به رشته ی تحریر درآمد و تریپی تاکا ( TRIPITAKA ) نام گرفت. بودایی ها به اصل تناسخ روح و چرخه ی حیات معتقدند، بدین صورت که هر کس روند تولد ، زندگی و مرگ را می پیماید. پس از این چرخه، اگر فرد وابستگی خود به جسم و علائق را رها کند می تواند نیروانا ( NIRVANA ) را کسب کند.

روزه در آئین بودا

همه ی فرقه های اصلی بودیسم دوره هایی برای روزه دارند که معمولاً روزهای چهاردهم ماه و دیگر روزهای مقدس است. در آیین بودا، روزه به معنای خودداری از خوردن غذاهای جامد است، ولی استفاده از برخی مایعات مانعی ندارد. روزه ی بودائیان روشی برای پاک سازی است.

راهبان بودایی تراوادین (THERAVADIN) و تِندایی (TENDAI) برای آزادسازی ذهن روزه می گیرند . بعضی از راهبان بودایی کشور تبت، برای کمک به رسیدن اهداف یوگا ، نظیر انرژی درونی ، روزه می گیرند.

یهودیت ( JUDAISM )

یهودیت نیز یکی از ادیان آسمانی است که پیامبر آنها حضرت موسی می باشد. موسی مردمش را از اسارت مصر خارج ساخت و کتاب قانون را از سوی خدا به آنها عرضه کرد. سپس یوشع نبی آنها را به سرزمین موعود برد. جایی که ساموئل، پادشاهی عبرانیان را تأسیس کرد. داوود پیامبر، اورشیلم را بنا نهاد و سلیمان اولین معبد را بنا کرد که در سال 70 پس از میلاد تخریب شد. یهودیان به پیامبر آخرالزمانی معتقدند که می آید و آن معبد را از نو بنا می کند.

روزه در آئین یهودیت

یهودی ها در یوم کیپور (YOM KIPPUR) روزه می گیرند. یوم کیپور تعطیلی مذهبی یهودیان در ماه سپتامبر یا اکتبر است که مردم در آن روز روزه می گیرند و در کنیسه، دعای صبر می خوانند. آن روز را، روز کفاره هم می گویند.

یهودیان شش روز دیگر را نیز روزه می گیرند که " TISHA B"AV " ( نهم آوریل، روزی که معبد یهودیان در آن روزتخریب شد) از آن جمله است.

در «یوم کیپور» و " TISHA B"AV " خوردن و آشامیدن از زمان غروب آفتاب تا غروب بعدی به مدت 24 ساعت ممنوع است، در حالی که در سایر ایام روزه اشان ، این محدودیت از طلوع تا غروب آفتاب است.

هدف از روزه در دین یهودیت، استغفار از گناهان یا درخواست حاجت خاصی از خداست.

*مسیحیت ( CHRISTIANITY )

مسیحیت حدود 2000 سال پیش، از دل یهودیت متولد شد. حضرت مسیح، پسر مریم مقدس که مورد آزار یهودیان هم وطن خود قرار گرفته بود، پیام جدیدی از خداوند متعال ارائه نمود. در طول سفرهای حضرت مسیح 12 مُرید (که بعدها حواریون نام گرفتند) همراه وی بودند تا آموزه های دینی را از او بیاموزند. مسیح در دوران خود معجزه های زیادی بر مردم عرضه کرد تا آموخته هایش را ملموس تر سازد. از معروف ترین سخنان مسیح این است «همسایه ات را دوست بدار» و « طرف دیگر صورتت را بگردان »*.

مسیحیت فرقه های زیادی دارد که شاید به دلیل عدم تفاهم بر روی اصول دینی ، فرهنگ متفاوت مسیحیان و سلیقه های شخصی بوده است. گاهی تفاوت اعتقادی بین این فرقه ها آنقدر زیاد است که شاید هر کدام دین متفاوتی به نظر آیند.

فرقه های مسیحیت و روزه در آنها

آیین کاتولیک (CATHOLIC):

کاتولیک ها در روزهای چهارشنبه خاکستر «ASH WEDNESDAY» (اولین روز ایام روزه ی مسیحیان) و جمعه های ایام روزه «LENT»** و جمعه ی پاک «GOOD FRIDAY» روزه می گیرند و از خوردن گوشت خودداری می کنند. کاتولیک ها قرن های متمادی از خوردن این ماده غذایی در تمام جمعه ها منع شده بودند، اما از اواسط دهه ی 1960 خودداری از مصرف گوشت در جمعه های خارج از ایام روزه، به نظر محلی و شخصی افراد واگذار شد.

در روز چهارشنبه خاکستر و جمعه ی پاک ، خوردن دو وعده ی غذایی کوچک و یک وعده غذایی عادی جایز است، اما خوردن گوشت ممنوع است. در سایر جمعه های ایام روزه نیز مصرف هر نوع گوشتی حرام است. برای روزه های اختیاری در روزهای جمعه، برخی افراد به جای خودداری از غذا خوردن، ریاضت دیگری را برای تقرب در نظر می گیرند یا نماز مخصوصی را می خوانند.

هدف از این روزه کنترل هواهای نفسانی و ریاضت کشیدن برای بخشایش گناهان و همدردی با فقراست.

آیین ارتدوکس شرقی (EASTERN ORTHODOX) :

در این فرقه، دوره های متعددی برای روزه وجود دارد که شامل ایام روزه «LENT»، روزه های رسولان «APOSTELS»، روزه ی آسودن یا دورماسیون «DORMITION»، روزه ی تولد مسیح «NATIVITY» و روزه های دیگر است. هر چهارشنبه و جمعه، روزهای روزه به شمار می آیند به غیر از آنهایی که در هفته های خالی از روزه واقع می شوند.

در روزه این آیین به طور کلی مصرف گوشت، لبنیات و تخم مرغ ممنوع است. ماهی در برخی روزهای روزه ممنوع است و در بعضی روزها مجاز .

ارتدوکس ها به این دلیل روزه می گیرند که معتقدند پرهیز از شکم پروری، رحمت خدا را برای آنها به ارمغان می آورد.

آئین پروتستان (انجیلی) "PROTESTANT(EVANGELICAL)" :

روزه در این آیین، قانون جامعی ندارد ، بلکه به انتخاب و صلاحدید افراد، کلیساها، مؤسسات یا انجمن هاست.

برخی از افراد کلاً از مصرف غذا و نوشیدنی امتناع می کنند؛ بعضی دیگر فقط آب یا آب میوه می نوشند؛ یا اینکه فقط غذاهای مشخصی را می خورند و از غذاهای خاصی امتناع می کنند و با هر وسوسه ای مقابله می کنند.

هدف از روزه در این آیین ، تقویت روح یا به کرسی نشاندن یک سخن حق در جامعه مدنی یا سیاسی است.

فرقه ی پروتستانیسم (جریان اصلی) "PROTESTANT(MAINLINE)":

روزه یک بخش اصلی در سنت این فرقه نیست، اما می توان با نظر انجمن ها، کلیساها، گروه ها و افراد روزه گرفت و نحوه ی آن براساس نظر خود فرد است.

چگونگی روزه در دین اسلام

یا ایها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون. (بقره/180)

ادیان گوناگون در طی قرون متمادی ، هر یک راه و روش و آئین های خاصی را برای ارتقای روحی و روانی بر پیروان خود واجب دانسته اند. از جمله ی این آموزه های دینی روزه است که در ادیان، آئین ها و سرزمین های مختلف، شکل های گوناگون و گاه بسیار متفاوت به خود گرفته است.

به تصریح قرآن کریم، روزه بر پیروان ادیان آسمانی قبل از اسلام نیز واجب بوده است. اما تنها مسلمانان، مسیحیان و یهودیان نیستند که روزه می گیرند ، بلکه حتی آئین های غیرالهی نظیر بودیسم و هندوئیسم نیز روزه و ریاضت های جسمی را برای تربیت جسم و روح پیروان خود ضروری می دانند.

در مطلبی که از نظرتان می گذرد، چگونگی روزه و روزه داری در دین اسلام و مسیحیت، از دید یک فرد خارجی به اختصار مورد بررسی قرار گرفته است. امید آن داریم که با همیاری شما عزیزان، اینگونه مطالب به مرور ایام هر چه کامل تر و جامع تر گردد.

*اسلام ( ISLAM )

در آئین مقدس اسلام روزه جایگاه بسیار خاص و ویژه ای دارد و یکی از وسایل تقرب به خداست. دین اسلام که 622 سال پس از میلاد مسیح توسط حضرت محمد (ص) در شهر مکه عرضه گردید، از جوان ترین و بزرگ ترین دین های دنیاست. مسلمان ها دین اسلام را مکمل دین ابراهیم ، داوود ، موسی و عیسی دانسته و پیامبرشان را خاتم انبیاء می دانند. قرآن کتاب مقدس مسلمانان است و ایشان در اجرای مسائل دینی از احادیث پیامبر و امامانشان سود می برند.

روزه در آئین اسلام

مسلمانان یک ماه تمام را روزه می گیرند. ماه رمضان نهمین ماه تقویم قمری مسلمانان است که در این ماه روزه واجب می باشد. این ماه یادآور نزول قرآن بر حضرت محمد(ص) است.

مسلمانان برای روزه گرفتن از شروع سحر(اذان صبح) تا غروب آفتاب(اذان مغرب)، از خوردن و آشامیدن اجتناب می کنند. همچنین مصرف دخانیات و داشتن رابطه ی زناشویی در زمان روزه داری حرام است.

روزه داری در این ماه واجب است، ولی مسلمانان در دیگر اوقات سال نیز به دلخواه می توانند روزه بگیرند.

پی نوشت :

* SAMSARA : عالم روحانی ، جهانی که تولد تازه در آن رخ می دهد

** این جمله بدین معنی است که چون در زمان ظهور مسیحیت، یهودیان بسیار خشن و ستیزه جو شده بودند. حضرت مسیح مردم را دعوت به آرامش می کرد. از این رو از گفته های مسیح است که اگر کسی به صورت تو سیلی زد ، روی دیگر صورت خود را پیش بیاور و در صدد تلافی نباش.

*** LENT : فاصله ی 40 روزه ی چهارشنبه خاکستر تا روز قبل از عید پاک است که ایام روزه نامیده می شود.

برگرفته از منابع فارسی و سایت های خارجی چون BELIFNET.COM و OMSAKHTI.ORG

تهیه و ترجمه : موسوی - کارشناس تغذیه تبیان